Taariikhda saxaabiSaciid Bin Caamir RC

Saciid Bin Caamir RC wuxuu ahaa wiil dhalinyaro ah oo karti badan, taasoo oo u suuro galisay inuu meel la istaago madaxdii Qureesh, sida Abuu Sufyaan Bin Xarbi RC iyo Safwaan Bin Umayah. Maalin maalmaha kamid ah ayeey Qureeshi soo afduubatay mid kamid ah saxaabadi Nabiga SCW oo la oran jiray Khubeeb Bin Cadiyi RC, kadibna wexeey ku xukumeen in la daldalo jirkiisana la jarjaro. Dad badan ayaa iskugu soo baxay in eey daawadaan daldalaadda, waxaana dadkaasi kamid ahaa Saciid bin Caamir RC. Markii Khubeeb lageeyay meeshii lugu daldali lahaa, ayuu codsaday in loo fasaxo inuu tukado labo rakcadood, isagoo Qureesh ku yiri: Hadaad doontaan i dila, laakiin inta aadan idilina ii ogolaada inaan tukado salaadeyda. 

Saciid oo markii hore la yaabanaa geesinimada Khubeeb, ayaa arkay Khubeeb oo wax naxdin ah eeysan kamuuqan, unasii jeesanaya qibladda si uu u tukado labadiisa rakco. Saciid oo daawanaya ayeey Qureeshi Khabeeb soo istaajisay halkii lugu daldali lahaa, kadibna wexeey cadcad u jarjareen jirkiisa.

Isago oo dhiigu ka daadanaayo, dadkuna eey ku qeeylinaayaan “dila…dila”,  ayeey Qureeshi weeydiisay Khubeeb RC, ma jeclaan lahayd in (Nabi) Muhammed (SCW) uu booskaaga joogo? Markaas ayuu Khubeeb ugu jawaabaayay ayadoo dhiiguna uu ka gororaayo: Wallahi – Iskadaa in uu booskeeyga joogo e’, marabo in aan gurigeyga joogo isagoo Nabi Muxammed SCW eey qodax mudeeyso. Waxyar kadibna Khubeeb RC nafta ayaa ka baxday, isagoo qureesh ku habaarayo: “Allow ayagoo dhan soo koob, oo si kala tagtagsan u dil, oo midkoodna ha dhaafin” 

Bilowga Hanuunka Saciid RC

Kadib markii eey dileen Khubeeb RC, Qureesh wexeey iskaga laabteen guryohoodii, weeyna iska iloobeen dhacdadii oo dhan. Laakiin Saciid Bin Caamir RC muusan iloobin dhacdada; marwalibo oo uu jiiftana wuxuu riyadda ku arkayay Khubeeb RC oo dukanaya labadiisii rakco ee xaliloonida badneyd, wuxuuna maqlayay habaarkii Khubeeb RC uu ku habaarayay Qureesh. 

Saciid RC wuxuu Khubeeb ka bartay, in Iimaanka awooda lahi uu waxwalibo sameen karo, noloshuna eey tahay caqiido iyo iimaan. Wuxuu sidoo kale ka bartay in ninka (Nabiga SCW) eey dadkiisu sidaan oo dhan u jecel yihiin uu yahay Nabi samadda laga taageero. Kadibna wuxuu iskaga baxay diintii reer Qureesh, wuxuuna soo galay Diinta Islaamka. Saciid RC wuxuu u hijrooday Madiina, wuxuuna Nabiga SCW kala qeeb galay dagaalkii Kheybar iyo dagaaladdii ka danbeeyay oo dhan. 

Markuu Nabiga SCW geeriyooday, Saciid wuxuu kamid noqday Saxaabaddii Abuubakar RC kula heshiisay inuu noqdo hogaamiyaha Islaamka, markuu Abuubakar geeriyoodayna Cumar RC kula heshiiyay. Saciid RC wuxuu caan ku ahaa xalaal miiratiga iyo Alle kacabsiga, Abuubakar iyo Cumarna RC weey ku qadarin jireen. 

Dhacdo:

Markii Cumar RC loo doortay inuu noqdo amiirka muslimiinta, ayaa waxaa booqasho ugu yimid Saciid RC, wuxuuna ku yiri: Cumarow (RC) waxaan kugula dardaarmayaa inaad dadka Alle uga baqdo, hadalkaaga uusan qilaafin ficilkaaga, waayo hadal waxaa ugu wanaagsan kan ficilka waafaqo. Cumarow si fiican uga u ogoow oo uga warqab Muslimiinta midkooda dhaw iyo midkooda fogba, lana jecloow Muslimiinta waxa aad naftaada la jeceshahay. 

Noqoshada amiir magaalo:

Muddo markii la joogay, ayuu Cumar RC maalin u yeeray Saciid RC, wuxuuna ku yiri Saciidow waxaan rabaa inaan kuu dhiibo oo aad amiirka ka noqoto magaaladda Ximsa. Saciid RC oo aanan jecleen inuu qabto xilalka ayaa ku yiri Cumar RC, “Cumarow Alle ayaan kugu dhaarshaye ha i fidneenin”. Cumar RC ayaa ku yiri, “kaama yeelayo Saciidow”, kadibna wuxuu u dhiibay magaaladda Ximsa oo maanta katirsan dalka Suuriya. Markii uu saciid aqbalay xilkii ayaa Cumar RC weeydiiyay , Saciidow sow mushaar kuuma qoreeno? Markaasuu yiri Saciid RC, uma baahni mushaar waayo wuxuu ka badan yahay baahideyda – oo uu kala jeeday duni inta aan uga baahnaa waan ka heestaa.

Muddo yar markii eey kasoo wareegatay xil qabashadii Saciid, ayaa qaar kamid ah dadkii degnaa magaaladda Ximsa u yimaadeen Cumar RC, kadibna wuxuu ku yiri iisoo qora magacyadda dadkiina fuqarada ah, markii eey xoogaa tiriyeen, ayeey yiraahdeen “iyo Saciid Bin Caamir (RC)”. Markaasuu weeydiiyay Cumar RC, “waa kuma Saciid Bin Caamir?” Markaaseey ku yiraahdeen, “waa amiirkeena”. Markaasuu ku yiri Cumar RC, “oo amiirkiinu ma faqiir baa?” Dadkii ayaa ugu jawaabay, “haa, oo Amiirka gurigiisa waxaa soo marayo maalmo badan oo aan wax dab ah laga shideenin”.

Cumar ayaa aad u ooyay ilaa ilintu eey garkiisa ka qooyso, kadibna lacag kun Diinaar ah ayuu intuu meel ku riday ayuu dad u dhiibay, kadibna wuxuu ku yiri, “igu salaama amiirkiina, kuna dhaha Cumar RC ayaa kuusoo dhiibay intaan, wuxuuna kugu yiri hoolahaaga u kaasho”. 

Markii Saciid loo keenay lacagtii, intuu eegay ayuu gees iska leexiyay – sida ineey wax xun tahay oo kale – kadibna Inaalilaahi wa inaa Ileyhi raajicuun ayuu yiri; sida in eey balaayo ku dhacday oo kale. Xaaskiisa ayaa maqashay Saciid, kadibna ayadoo carareeso ayeey u timi markaas ayeey ku tiri, “maxaa kugu dhacay, ma amiirka Muslimiinta yaa geeriyooday?” Markaasuu yiri: “wax taas ka weyn baa dhacay.” Markaas ayeey ku tiri: “Ma Muslimiinta ayaa meel dagaal ah lugu laayay?” Markaasuu yiri: “Wax taas ka weyn baa dhacay.” Markaaseey tiri: “maxaa intaas ka weyn?” Markaasuu yiri: “aduunyo ayaa gurigeyga soo gashay, si eey aakhiradeyda iiga fasaadiso oo iigaga haleeyso.” Markaas ayeey ku tiri: Iska fogeey hadaba – ayadoo aanan lacagta waxba ka ogeyn – Kadibna, Saciid RC ayaa lacagtii u qeebiyay fuqaradii Muslimiinta.

Ilintii Cumar RC iyo geeridii Saciid RC:

Muddo kadib, ayuu Cumar RC booqasho ku tagay magaaladdii uu Saciid RC ka talinaayay ee Ximsa. Magaaladda dadka degnaa waxaa la tilmaamaa ineey ahaayeen dad cabasho badan oo madaxdooda dacweeya, markii eey maqlaan inuu Cumar RC yimid ayeey dacwo ugu tageen. Cumar RC ayaa yiri yaad ka dacwooneesaan? Markaaseey yiraahdee: amiirkeena. Cumar RC ayaa markaas ku yiri subaxdii idinka iyo amiirkiina ii kaalaya.

Markii subaxdii la gaaray, ayuu Cumar RC ku yiri: maxaad ka sheeganeesaan amiirkiina? Markaas ayeey tiriyeen afar waxyaabood oo midba kan kale kasii daran yahay.

Wexeey yiraahdeen: Maalintii inooma soo boxo ilaa barqadi laga gaaro.

Cumar RC ayaa yiri: Saciidow maxaad ka leedahay? 

Inyar ayuu aamusay Saciid RC, markaasuu yiri: Ma jecleyn inaan ka hadlo, laakiin maadaama laga maarmaan tahay waan ka hadlayaa. Wuxuu yiri aniga reerkeygu qaadim ama qof u adeego uma joogo, marka subaxdii markaan koco, reerkeyga ayaan cajiinka u qasaaa, kadib waxyar ayaan sugaa ilaa uu ka qamiiraayo, kadib waan u dubaa, kadibna waan weeseestaa oo waan soo baxaa.

Cumar RC ayaa ku yiri: maxaa kaloo ka tabaneesaan amiirka? 

Markaas ayeey yiraahdeen: Habeenkii cidna maqaabilo ama lama kulmo.

Cumar RC ayaa ku yiri: haye, Saciidow maxaad ka leedahay?

Markaasuu yiri Saciid RC: Alle ayaan ku dhaartee ma jecleen tanna inaan ka hadlo, laakiin, sababtu aan sidaas u sameeyo wexeey tahay anigu maalintii ayaga ayaan siiyay – oo u sheeqaayaa – habeenkiina Alle SWT. 

Cumar RC ayaa dadkii ku yiri: maxaa kale oo ka sheeganeesaaan?

Markaas ayeey ku yiraahdeen: Bil kasta waxaa jirta halmaalin uusan noosoo bixin.

Saciid ayaa lugu yiri: “bal tanna kawaran?

Markaasuu yiri: Amiirkii muuminiintow, dharka midka aan gashanahay mooyee midkale maqabo, marka bishii halmar ayaan dhaqdaa, waxaana sugaa ilaa uu iiga qalalo, kadibna dadka ayaan usoo baxaa xili danbe ee maalinta.

Wexeey yiraahdeen: Sidoo kale, marmarka qaar isagoo iska joogo ayuu miir daboolmaya. 

Cumar RC ayaa yiri: bal Saciidow (RC) tanna maxaad ka leedahay? 

Markaasuu yiri Saciid RC: Waxaan goob joog u ahaa Khubeeb oo ladilaayo, aniguna xiligaas waxaan ahaa gaal. Waxaan arkay Qureesh oo jirkiisa jarjareeso, oo weeydiineeso, ma jeclaan lahayd in (Nabi) Muxammed (SCW) inuu booskaaga joogo? Alle ayaan ku dhaartee markasto oo aan soo xusuusto maalintaas iyo sidda aan ugu gargaari waayay Khubeeb, waxaan is iraahdaa amuu Alle waligaa kuu danbi dhaafi waayaa, kadibna waan miir daboolmaa.

Markaas ayuu yiri Cumar RC: Alle ayaa mahadleh oo sidaan filanaayay dhab ka dhigay. Kadibna wuxuu udiray kun Diinaar si uu hoowlihiisa ugu kaalmeesto. Markii eey xaaskii Saciid RC aragtay lacagtii, ayeey ku tiri Alle ayaa mahadsan oo inaga deeqay adiga adeegaadii, ee cunno inoo soo iibi, qof inoo adeegana noo keen. Markaasuu yiri Saciid RC, kawaran hadii aan lacagtaan ku bixino wax ka wanaagsan waxyaabahaas? Markaaseey ku tiri, oo sidee ah? Saciid ayaa ku yiri: Alle ayaan amaahineenaa. Markaas ayeey ku tiri: Waayahay, Allahana kaa ajar siiyo. Kadib, lacagtii ayuu u qeebiyay agoonta, masaakiinta, kuwa tabarta daran iyo garoobadda.

Alle haka raali noqdo, Saciid Bin Caamir. Wuxuu ahaa mid kamid ah kuwa dadka kale nafsadooda kahor mariyo, xitaa hadii eey isaga baahi daran heeyso.

Xigasho: صور من-حياة الصحابة